Γεωργική ασφάλιση – ένα οικονομικό εργαλείο για τους αγρότες για την αντιστάθμιση και τη διαχείριση των κινδύνων

Η γεωργική ασφάλιση επικεντρώνεται κυρίως σε 4 βασικούς κλάδους της γεωργικής παραγωγής: καλλιέργειες, αγροδασοκομία, κτηνοτροφία (ζώα υψηλής αξίας, όπως καθαρόαιμες φυλές) και υδατοκαλλιέργεια (γνωστή και ως ιχθυοκαλλιέργεια). Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει ασφάλιση ατυχημάτων (δηλ. κάλυψη αστικής ευθύνης), ασφάλιση ζωής και/ή ασφάλιση υγείας. Σε ορισμένες χώρες, συνήθως πιο προηγμένες ως προς την ασφαλιστική τους προσφορά και την αντίστοιχη ζήτηση (π.χ. ΗΠΑ), είναι επίσης δυνατόν να ληφθούν υπόψη τα κτίρια και τα γεωργικά μηχανήματα ως μέρος ενός γεωργικού ασφαλιστηρίου συμβολαίου.

Για λόγους απλούστευσης, θεωρούμε τη γεωργική ασφάλιση ως μηχανισμό οικονομικής προστασίας για καλλιέργειες, δέντρα, ζώα και ψάρια. Οι καρποί, ο φλοιός, οι ίνες, το ξύλο θεωρούνται όλα νόμιμα προϊόντα που αξίζουν να αποτελούν μέρος του “ασφαλισμένου ποσού” ενός συμβολαίου γεωργικής ασφάλισης. Αυτό το ασφαλιστικό προϊόν, ωστόσο, είναι μάλλον περιορισμένο στην αγορά λόγω ορισμένων ιδιαιτεροτήτων της γεωργικής δραστηριότητας και συνήθως απαιτεί ασφαλιστές εξειδικευμένους σε τομείς όπως η γεωργία, η δασοκομία ή οι περιβαλλοντικές επιστήμες, οι οποίοι κατανοούν καλά τους βιολογικούς και κλιματολογικούς μηχανισμούς πίσω από τη γεωργική παραγωγή.

Η “ασφαλισιμότητα” των γεωργικών κινδύνων εξαρτάται ωστόσο από ορισμένους παράγοντες που θα προσέξει ο ασφαλιστής:

• Πρέπει να είναι “πραγματικός κίνδυνος”: ξαφνικός, τυχαίος, με απρόβλεπτα χαρακτηριστικά.  Δεν μπορεί να καλύπτει μια κατάσταση κινδύνου όπου εν γνώσει του παραγωγού η πιθανότητα να προκληθεό ζημία είναι 100% οδηγώντας τον ασφαλιστή σε συνεχείς πληρωμές. 
• Πρέπει να είναι μετρήσιμο σε μεγάλους αριθμούς (δηλ. για την αντιμετώπιση του νόμου των μεγάλων αριθμών). Σε γενικές γραμμές, οι ασφαλιστικές εταιρείες που δεν διαθέτουν ένα ευρύ χαρτοφυλάκιο γεωργικών κινδύνων (ή δεν εξειδικεύονται σε αυτούς), με καλή γεωγραφική διασπορά (η οποία περιορίζει την έκθεσή τους, κατανέμοντας φυσικά την αποδοχή του κινδύνου σε μια ευρεία περιοχή ή ακόμη και σε διαφορετικές χώρες) δεν παρέχουν τέτοιο ασφαλιστικό προϊόν, διότι δεν μπορούν να βασιστούν στο Νόμο των Μεγάλων Αριθμών για να προβλέψουν, με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια, τη συμπεριφορά (όσον αφορά τις ζημίες και τα κέρδη) του χαρτοφυλακίου τους.
• Το κόστος των ασφαλίστρων πρέπει να είναι εντός των δυνατοτήτων ενός μέσου αγρότη (το πλαίσιο, το γνωστικό επίπεδο, οι προηγούμενες εμπειρίες έχουν σημασία- για παράδειγμα, οι αγρότες με χαμηλό εισόδημα στις αναπτυσσόμενες χώρες έχουν περιορισμένους πόρους και μπορεί να έχουν άλλες επείγουσες ανάγκες όπου να τους ξοδέψουν- ταυτόχρονα, απαιτείται πολλή εκπαίδευση για να κατανοήσουν οι αγρότες την αξία και την προστιθέμενη αξία μιας ασφάλισης).

Επιπλέον, ένας γεωργικός κίνδυνος (π.χ. πυρκαγιά, πλημμύρα, καταιγίδα, κατολίσθηση κ.λπ.) για να είναι “ασφαλίσιμος”, πρέπει επίσης να έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

• Να επιτρέπει στους ασφαλιστές να αναπτύσσουν αναλογιστικές εκτιμήσεις, να αποκτούν επαρκή όγκο ασφαλιστικής δραστηριότητας και να παρακολουθούν τα αποτελέσματα.
• Οι μη ασφαλίσιμοι κίνδυνοι (καθώς δεν είναι αιφνίδιοι, τυχαίοι και απρόβλεπτοι) μπορεί να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τα εξής
  • Μείωση της απόδοσης και των εσόδων λόγω κακών πρακτικών παραγωγής (π.χ. αποτυχία άρδευσης ή συγκομιδής).
  • Απάτη (π.χ., ελλιπής αναφορά της πραγματικής απόδοσης)
  • Αλλαγές στη δημόσια πολιτική ή στους κυβερνητικούς κανονισμούς

Η κύρια διαφορά μεταξύ της γεωργικής ασφάλισης και άλλων τύπων ασφάλισης περιουσίας αφορά την παρακολούθηση και την αξιολόγηση (τιμολόγηση) λόγω των ακόλουθων παραγόντων:

• Οι καιρικές και βιολογικές επιδράσεις συνεπάγονται απώλειες καλλιεργειών και η παρακολούθησή τους είναι πολύ πιο δαπανηρή από ότι οι περισσότερες άλλες μορφές ασφάλισης περιουσίας.
• Οι τιμές που χρησιμοποιούνται για την αποζημίωση υπόκεινται σε σημαντική χρονική και χωρική μεταβλητότητα.
• Απαιτούνται σημαντικές ποσότητες δεδομένων υψηλής ποιότητας για τον καθορισμό αναλογιστικά (στατιστικά) ορθών (που εκφράζουν αξιόπιστα την έκθεση σε κίνδυνο) τιμών ασφαλίστρων.
• Η μεγάλη ποικιλία προϊόντων ασφάλισης καλλιεργειών, μηχανισμών ενεργοποίησης και θεμάτων δημόσιας πολιτικής περιπλέκει τα προγράμματα ασφάλισης καλλιεργειών.

Πρόσθετες προκλήσεις που δυσχεραίνουν την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των γεωργικών ασφαλίσεων είναι: 

• Ηθικός κίνδυνος: ο γεωργός λαμβάνει ορισμένες επιλογές εν γνώσει του για να αλλάξει το αποτέλεσμα από τυχαίο σε προβλέψιμο, με στόχο να έχει κάποιο οικονομικό κέρδος (π.χ. δεν ποτίζει τις καλλιέργειές του σε συγκεκριμένα στάδια ανάπτυξης κατά τη διάρκεια μιας ξηρασίας, παρόλο που εξακολουθεί να έχει διαθεσιμότητα νερού)
• Δυσμενής επιλογή: ο γεωργός έχει μεγαλύτερη υλική γνώση από τον ασφαλιστή σχετικά με την έκθεσή του στον κίνδυνο και επιλέγει, π.χ., αντί να ασφαλίσει ολόκληρο το αγρόκτημα, να ασφαλίσει έναντι κατολίσθησης μόνο ένα αγροτεμάχιο που βρίσκεται σε μια πλαγιά, γνωρίζοντας ότι η πιθανότητα οι καλλιέργειες που βρίσκονται εκεί να παρασυρθούν κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας είναι υψηλότερη από ό,τι σε άλλη θέση εντός του αγροκτήματός του. Η σκόπιμη ασφάλιση κινδύνων με υψηλότερη έκθεση και η μη συμπερίληψη άλλων σε μια ίδια θέση ιδιοκτησίας μειώνει την τυχαιοποίηση.
• Ασυμμετρία της πληροφόρησης: Ο ασφαλιστής μπορεί να μην έχει πλήρη γνώση όλων των ουσιωδών παραγόντων που μπορεί να επηρεάσουν την έκθεση σε κίνδυνο και κατά συνέπεια τη διαβάθμιση κ.λπ. Η δυσμενής επιλογή εκμεταλλεύεται την ασυμμετρία των πληροφοριών.

Ως εκ τούτου, τα προϊόντα γεωργικής ασφάλισης πρέπει να κατασκευάζονται προσεκτικά πριν κυκλοφορήσουν στην αγορά και να σχεδιάζονται με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες των επιμέρους περιοχών και χωρών.

Κακώς σχεδιασμένα ασφαλιστικά προγράμματα θα αποτύχουν και θα δημιουργήσουν ζημίες για τα επενδυόμενα μέρη, ενώ θα δημιουργήσουν δυσπιστία μεταξύ των παραγωγών και του κοινού. Τα επιτυχημένα προγράμματα πρέπει να εμπνέουν υψηλό βαθμό εμπιστοσύνης μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων.

Bιβλιογραφία:

¹ Ross, S. (2022) The law of large numbers in the insurance industry, Investopedia. Investopedia. Available at: https://www.investopedia.com/articles/personal-finance/081616/behind-law-large-numbers-insurance-industry.asp (Accessed: November 27, 2022).