Γενικές Πληροφορίες για το Καλαμπόκι και την Καλλιέργειά του

Το φυτό καλαμποκιού

Το καλαμπόκι είναι ένα ετήσιο φυτό C4. Έχει μεγάλα, επιμήκη, στενά φύλλα που αναπτύσσονται εναλλάξ σε αντίθετες θέσεις γύρω από τους μίσχους. Χάρη στον δυνατό, όρθιο μίσχο του, το φυτό μπορεί να φτάσει από 1 έως 4 μέτρα (ανάλογα με την ποικιλία). Το ριζικό σύστημα, το οποίο μπορεί να φτάσει ακόμη και τα 60 cm, αποτελείται από τυχαίες ρίζες που παράγονται από το κάτω μέρος του στελέχους.

Ο αραβόσιτος είναι ένα μονόοικο φυτό που επικονιάζεται από τον άνεμο, που σημαίνει ότι κάθε φυτό παράγει τόσο αρσενικές (φούντα-μαλλιά) όσο και θηλυκές ταξιανθίες (σπάδικας). Το αρσενικό τμήμα βρίσκεται στην κορυφή του στελέχους, στην κορυφή του φυτού, ενώ το θηλυκό άνθος (θα μπορούσε να είναι ένα ή περισσότερα ανά φυτό) αναπτύσσεται στο πλάι του στελέχους και γίνεται εύκολα ανιχνεύσιμο όταν εμφανίζονται τα μαλλιά (επιμήκη νήματα) στο τέλος του σπάδικα. Η παραγωγή και η διασπορά της γύρης ξεκινά περίπου τρεις ημέρες πριν από την εμφάνιση των μαλλιών και συνεχίζεται για μια εβδομάδα για να διασφαλιστεί ότι θα υπάρχουν αρκετοί κόκκοι γύρης για να εγκλωβιστούν στις κολλώδεις τρίχες των μαλλιών και να γονιμοποιηθούν. Αν και ο αραβόσιτος είναι αυτοσυμβατός, μόνο το 5% των ωαρίων αυτογονιμοποιούνται, ενώ στο 95% πραγματοποιείται διασταυρούμενη επικονίαση με τη βοήθεια του ανέμου. Για το λόγο αυτό, γενικά, προτείνεται να μην σπέρνεται καλαμπόκι μόνο σε μία μεγάλη γραμμή, αλλά τα φυτά να διατηρούνται σε ομάδα (1).

Παραγωγή, εμπορικές ποικιλίες και χρήσεις καλαμποκιού

Εκτός από την ονομασία “αραβόσιτος” (maize), μια άλλη κοινή ονομασία της καλλιέργειας είναι το καλαμπόκι, που χρησιμοποιείται κυρίως στις αγγλόφωνες χώρες, αφού το καλαμπόκι ήταν το πιο άφθονο από όλα τα σιτηρά (grains) (2).

Η κορυφαία χώρα παραγωγής αραβοσίτου παγκοσμίως είναι οι ΗΠΑ. Την ίδια στιγμή, η Κίνα, η Βραζιλία και η Αργεντινή αντιπροσωπεύουν πάνω από το 60% της συνολικής παραγωγής στον αναπτυσσόμενο κόσμο, ακολουθούμενες από την Ουκρανία και τη Γαλλία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο τύπος αραβοσίτου που καλλιεργείται ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των διαφόρων περιοχών ή χωρών (για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, περισσότερο από το 80% της παραγωγής αντιστοιχεί στο κίτρινο καλαμπόκι, ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι εκτάσεις που καλλιεργούνται με λευκό καλαμπόκι είναι πολύ μεγαλύτερες (3,4). Εκτός από τις κίτρινες και λευκές ποικιλίες, υπάρχει μεγάλη ποικιλία στις φυσικές χρωστικές των κόκκων αραβοσίτου από λευκό μέχρι κίτρινο, κόκκινο, μπλε, μωβ κ.λπ.

Οι ποικιλίες αραβοσίτου με την υψηλότερη εμπορική-οικονομική σημασία ομαδοποιούνται σε τέσσερις κύριες κατηγορίες: καλαμπόκι τύπου Dent, σκληρόκοκκο καλαμπόκι, ποπ κορν και γλυκό καλαμπόκι. Ορισμένα περιλαμβάνουν τους τύπους του άγριου, του κηρώδους και του καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα σε αμυλόζη. Αυτή η ταξινόμηση βασίζεται κυρίως στην υφή των κόκκων.

Ανάλογα με την τελική χρήση του προϊόντος, οι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τόσο τους κόκκους όσο και τα υπόλοιπα μέρη του καλαμποκιού.

Ο κόκκος-καρπός του καλαμποκιού χρησιμοποιείται για:

• Ζωοτροφή,
• Ανθρώπινη κατανάλωση (θεωρείται βασική τροφή σε πολλές χώρες, είναι προϊόν χωρίς 

γλουτένη) και για παραγωγή λαδιού για μαγειρική χρήση,

• Βιομηχανικά προϊόντα (βιοδιασπώμενοι αφροί, πλαστικά και κόλλες)

Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται το καλαμπόκι, τα φύλλα και ο μίσχος του φυτού 

• Βοσκή,
• Παραγωγή βιοκαυσίμων,
• Παραγωγή χημικών προϊόντων

Σχεδόν το 70% της παραγωγής αραβοσίτου στις ΗΠΑ χρησιμοποιείται για ζωοτροφές και παραγωγή αιθυλικής αλκοόλης (βιοκαύσιμα). Ωστόσο, στην ΕΕ, τα πράγματα είναι διαφορετικά, με το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής να χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή (5,6).

Τέλος, ο αραβόσιτος είναι ένα φυτό μεγάλης σημασίας και για την επιστημονική κοινότητα αφού χρησιμοποιείται ως οργανισμός-πρότυπο στη γενετική και μοριακή βιολογία για πάνω από 100 χρόνια τώρα.

Πηγές

1. https://iimr.icar.gov.in/maize-biology/
2. http://english.stackexchange.com/questions/96522/why-does-corn-mean-maize-in-american-english.epure.org/resources/statistics/, 2014).
3. https://www.fao.org/3/W2698E/w2698e03.htm
4. https://www.aflatoxinpartnership.org/wp-content/uploads/2021/05/Maize-production-and-consumption-globally.pdf
5. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-100596-5.00022-6
6. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780128218488000172

Ενδιαφέροντα Στοιχεία για το Καλαμπόκι

Θρεπτική Αξία Καλαμποκιού – Οφέλη Κατανάλωσης Καλαμποκιού

Γενικές Πληροφορίες για το Καλαμπόκι και την Καλλιέργειά του

Επαγγελματική Καλλιέργεια Καλαμποκιού

Βασικές Αρχές για την Επιλογή της Κατάλληλης Ποικιλίας Καλαμποκιού

Προετοιμασία και Απαιτήσεις Εδάφους για την Καλλιέργεια Καλαμποκιού – Σπορά Καλαμποκιού

Παράσιτα και Ασθένειες στην Καλλιέργεια Καλαμποκιού

Πώς να ποτίσετε το καλαμπόκι – Η άρδευση στο καλαμπόκι

Λίπανση στην Καλλιέργεια Καλαμποκιού

Καταπολέμηση Zιζανίων στην Kαλλιέργεια Kαλαμποκιού για Yψηλότερες Aποδόσεις

Απόδοση, Συγκομιδή και Μετασυλλεκτικός χειρισμός του Καλαμποκιού