Απόδοση – Συγκομιδή – Αποθήκευση του Σιταριού

Απόδοση, συγκομιδή και μετασυλλεκτικός χειρισμός του σιταριού

Δυναμικό απόδοσης του σιταριού

Απόδοση σιταριού ανά εκτάριο και στρέμμα

Ο στόχος κάθε παραγωγού σιταριού είναι να έχει μια τελική απόδοση όσο το δυνατόν πιο κοντά στο δυναμικό απόδοσης της χρησιμοποιούμενης ποικιλίας. Ωστόσο, η τελική απόδοση εξαρτάται από την ποικιλία, τον τύπο του εδάφους, τη διαθεσιμότητα νερού και θρεπτικών στοιχείων, τις καιρικές συνθήκες, τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, την επιτυχή ή μη διαχείριση των ζιζανίων, την φυτοπροστασία, καθώς επίσης τη στιγμή και τη μέθοδο συγκομιδής. Για παράδειγμα, το χειμερινό σιτάρι, καθώς και το αρδευόμενο σιτάρι ή αυτό που δέχτηκε αρκετές βροχοπτώσεις, έχει υψηλότερες αποδόσεις σε σύγκριση με το ανοιξιάτικο (2–2,5 τόνοι ανά εκτάριο ή 200-250 κιλά ανά στρέμμα διαφορά) και το ξηρικό (He et al., 2013). Γενικά, η απόδοση του σιταριού σε κόκκους μπορεί να κυμαίνεται από λιγότερο από 1 τόνο ανά εκτάριο ή 100 κιλά ανά στρέμμα έως περισσότερους από 10 τόνους ανά εκτάριο ή 1 τόνο ανά στρέμμα. Οι περισσότερες περιοχές με καλλιέργειες χειμερινού σίτου παράγουν περίπου 3 έως 7 τόνους ανά εκτάριο ή 300-700 κιλά ανά στρέμμα, με το Παγκόσμιο Ρεκόρ Γκίνες στους 16,52 τόνους ανά εκτάριο ή 1,65 τόνους ανά στρέμμα (2018, Νέα Ζηλανδία).

Απόδοση σε άχυρο ανά εκτάριο και στρέμμα

Το σιτάρι καλλιεργείται κυρίως για τους κόκκους του. Το άχυρο συνήθως παραμένει στο χωράφι μετά τη συγκομιδή. Ωστόσο, ορισμένοι αγρότες επιλέγουν να δένουν το άχυρο σε “μπάλες” και να το πωλούν ως στρωμνή για κτηνοτροφικά ζώα ως έξτρα εισόδημα. Η απόδοση σε άχυρο εξαρτάται από την ποικιλία του σιταριού, τη θερμοκρασία, τη διαθεσιμότητα νερού, τον τύπο του εδάφους και το ύψος κοπής της θεριζοαλωνιστικής μηχανής. Γενικά, η απόδοση σε άχυρο μπορεί να κυμαίνεται από 1,25 έως 5 τόνους ξηρής ουσίας ανά εκτάριο ή 125 έως 500 κιλά ανά στρέμμα με βάση την ποικιλία, τις καιρικές συνθήκες και τις συνθήκες συγκομιδής (1).

Περίοδος συγκομιδής του σιταριού

Η συγκομιδή σιταριού μπορεί να ξεκινήσει όταν η καλλιέργεια φτάσει στο μέγιστο ξηρό βάρος του κόκκου. Αυτή η στιγμή είναι όταν η καλλιέργεια έχει φτάσει στη λεγόμενη φυσιολογική ωριμότητα. Από τότε και μετά, η απόδοση της καλλιέργειας δεν αυξάνεται περαιτέρω, οι μίσχοι κιτρινίζουν και η περιεκτικότητα των κόκκων σε υγρασία αρχίζει να μειώνεται κάτω από 35-40%. Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, θα χρειαστούν επιπλέον 10-14 ημέρες για να στεγνώσει ολόκληρο το στέλεχος και η υγρασία των κόκκων να πέσει κάτω από 20%, ώστε να ξεκινήσει η μηχανική συγκομιδή (2). Ωστόσο, οι περισσότεροι αγρότες προτιμούν να μην συγκομίζουν εκείνη τη στιγμή και να περιμένουν έως ότου η περιεκτικότητα σε υγρασία πέσει στο επιθυμητό 12,5%. Συνήθως, η στιγμή εισόδου τους στο χωράφι εξαρτάται κυρίως από την περιεκτικότητα των κόκκων σε υγρασία και τη διαθεσιμότητα ξηραντηρίων (3). Όταν συγκομίζονται με το χέρι, οι κόκκοι μπορούν να συλλεχθούν , 4-5 ημέρες πριν να είναι τελείως ώριμα, όταν το επίπεδο υγρασίας είναι 25% (4).

Εκτός από την περιεκτικότητα των κόκκων σιταριού σε υγρασία, ο γεωργός μπορεί να βασίσει την απόφασή του για την στιγμή συγκομιδής και σε άλλους παράγοντες όπως:

  • Οι καιρικές συνθήκες
  • Ο κίνδυνος διασποράς μιας ασθένειας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για ποικιλίες που είναι ευάλωτες στο φουζάριο. Οι αγρότες συχνά ελέγχουν το χωράφι και ξεκινούν τη συγκομιδή ακόμη και με 20% περιεκτικότητα σε υγρασία (1) σε περίπτωση μόλυνσης. Κατά τη συγκομιδή, κάποιοι συχνά αφαιρούν τους κόκκους που είναι ελαφρά μολυσμένοι από τον μύκητα, αυξάνοντας την ροή αέρα (5).Οι μολυσμένοι κόκκοι πρέπει να διατηρούνται πάντα χωριστά από τους υγιείς.
  • Ο κίνδυνος πλαγιάσματος και βλάστησης πριν τη συγκομιδή. Καλό είναι κανείς να ξεκινά από την συγκομιδή των χωραφιών με τον υψηλότερο κίνδυνο και τις πιο ευπαθείς ποικιλίες.
  • Η διαθεσιμότητα προσωπικού, μηχανημάτων και κατάλληλων εγκαταστάσεων ξήρανσης, αποθήκευσης κ.λπ.

Η καθυστερημένη συγκομιδή του σιταριού μπορεί να οδηγήσει σε βλάστησή του, υποβαθμισμένη ποιότητα αλεύρου, μειωμένο βάρος κόκκου (ξηρά ουσία), καθώς και απώλειες λόγω θραύσης των κόκκων κατά τη μηχανική συγκομιδή.

Το σιτάρι μπορεί να αλωνιστεί είτε με τη βοήθεια ζώων (παραδοσιακά), είτε πλέον με θεριστικές, αλωνιστικές ή θεριζοαλωνιστικές μηχανές. Οι περισσότερες σύγχρονες ποικιλίες ωριμάζουν ομοιόμορφα, καθιστώντας τη μηχανική συγκομιδή πολύ πιο εύκολη και οικονομικά αποδοτική. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι αγρότες ψεκάζουν με γλυφοσάτη στο στάδιο της σκληρής ζύμης για να επιταχύνουν την ξήρανση της καλλιέργειας (εντός μιας εβδομάδας από την εφαρμογή). όμως, αυτή η μέθοδος έχει σημαντικά μειονεκτήματα και προτείνεται να αποφεύγεται. Μια άλλη τεχνική που χρησιμοποιήθηκε πολύ στο παρελθόν είναι η ξήρανση κατά λωρίδες στον αγρό, αλλά επειδή ενέχει υψηλό κίνδυνο για βλάστηση πριν από τη συγκομιδή, έχει περιοριστεί τη χρήση της (6).

Γενικά, είναι καλύτερο να ξεκινήσετε τη συγκομιδή το πρωί και όχι μετά από βροχόπτωση. Λόγω της υψηλής θερμοκρασίας, της χαμηλής περιεκτικότητας σε υγρασία και των μηχανημάτων που λειτουργούν, υπάρχει κίνδυνος πυρκαγιάς. Να είστε πολύ προσεκτικοί και να λαμβάνετε προληπτικά μέτρα.

Μετασυλλεκτικός χειρισμός κόκκων σιταριού

Η ασφαλής και μακροπρόθεσμη αποθήκευση των κόκκων σιταριού είναι δυνατή όταν η περιεκτικότητα σε υγρασία είναι κάτω από 12%, ιδανικά 10%. Όταν οι σπόροι αποθηκεύονται σε σάκους, η περιεκτικότητα σε υγρασία πρέπει να είναι ακόμη μικρότερη, κοντά στο 9% (7).

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι ξηραντηρίων σιτηρών:

  • Ξηραντήρια που χρησιμοπoιούν θερμό αέρα σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες από 38oC (100 oF). Αυτή είναι μια γρήγορη διαδικασία και είναι πιο κατάλληλη, όταν η περιεκτικότητα των κόκκων σε υγρασία ήταν υψηλή κατά την συγκομιδή
  • Ξηραντήρια φυσικού αέρα και χαμηλής θερμοκρασίας. Οι κόκκοι ξηραίνονται αργά κατά την διάρκεια μιας αποθήκευσης 3-6 εβδομάδων. Με αυτή τη μέθοδο, οι αποξηραμένοι κόκκοι έχουν μεγαλύτερο βάρος, καλύτερη γονιμότητα και μικρότερο ποσοστό θραύσης (8).

Αποθήκευση

Υπάρχουν διαφορετικές επιλογές αποθήκευσης, όπως αεροστεγή σιλό, μη σφραγισμένα σιλό, σάκοι αποθήκευσης και υπόστεγα αποθήκευσης. Καλό είναι να εξεταστούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε επιλογής ληφθεί μια απόφαση. Σε περίπτωση που κάποιος επιλέξει να αποθηκεύσει τους κόκκους και να μειώσει τον κίνδυνο απωλειών λόγω προσβολής τους, θα πρέπει να έχει υπόψη του τα ακόλουθα:

→ Το σιλό (κάδος αποθήκευσης) πρέπει να πληροί ορισμένες προδιαγραφές.

Μπορείτε να κατασκευάσετε, να αγοράσετε ή να νοικιάσετε ένα κατάλληλο σιλό αποθήκευσης. Το δάπεδο του σιλό θα πρέπει να είναι καλυμμένο-στρωμένο, λειασμένο, καθαρό και στεγνό με μόνωση υγρασίας. Ο καλός αερισμός είναι επίσης απαραίτητος. Πρέπει να διατηρείτε την περιοχή γύρω από τους κάδους αποθήκευσης (3 μέτρα ή 10 πόδια ακτίνα) καθαρή από υπολείμματα σιτηρών και βλάστηση (9). Το σιλό πρέπει να καθαριστεί και να απολυμανθεί επιμελώς πριν τοποθετηθούν οι νέοι κόκκοι. Καλό είναι να επιθεωρήσετε προσεκτικά το σιλό για ρωγμές ή υπολείμματα κόκκων (όπως σκόνη ή κόκκους που έχουν δημιουργήσει μια στρώση στο δάπεδο). Μην ξεχάσετε να καθαρίσετε τους αεραγωγούς και να επισκευάσετε τυχόν ρωγμές ή τρύπες στους κάδους. Επιπλέον, μπορείτε να ψεκάσετε με πιστοποιημένα (υπολειμματικά) εντομοκτόνα στο δάπεδο και στα τοιχώματα του σιλό πριν από την αποθήκευση των νέων κόκκων. Συμβουλευτείτε έναν γεωπόνο της περιοχής σας.

→ Τοποθετήστε μόνο υγιείς κόκκους στο σιλό

Η περιεκτικότητα σε υγρασία και η θερμοκρασία που θα αποθηκευτούν οι κόκκοι θα επηρεάσουν σίγουρα τη διάρκεια της περιόδου αποθήκευσης.

→ Χημική προστασία

Από τη στιγμή της συγκομιδής, ο αγρότης μπορεί να εφαρμόσει προστατευτικά προϊόντα με τις ακόλουθες δραστικές ενώσεις: Pirimiphos-methyl, (S) – Methoprene (10). Θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε έναν γεωπόνο της περιοχής σας. Οι κόκκοι μπορούν να υποβληθούν σε επεξεργασία με πιστοποιημένη εντομοκτόνο σκόνη εάν είναι απαραίτητο. Συνήθως, συνίσταται να γίνονται τέτοιες επεξεργασίες πριν από την τοποθέτηση των σπόρων στους κάδους αποθήκευσης και με αυτόν τον τρόπο, η αποθήκευση θα διαρκέσει περισσότερο από ένα χρόνο. Εάν οι κόκκοι αποθηκεύονται σε περιοχές όπου η θερμοκρασία και τα επίπεδα υγρασίας είναι υψηλά, τότε είναι σημαντικό να εφαρμοστεί ένα προστατευτικό προϊόν κόκκων, που μερικές φορές ακολουθείται από επεξεργασία κάλυψης (εφαρμογή στην κορυφή της μάζας των κόκκων).

Για την προστασία από τα παράσιτα αποθηκευμένων προϊόντων, είναι σύνηθες να γίνεται υποκαπνισμός και να διατηρείται ο χώρος σφραγισμένος για 24 ώρες. Αυτή η τεχνική είναι προτιμότερο να εφαρμόζεται μόνο σε αεροστεγή αποθήκευση για να αποφευχθεί η ανάπτυξη αντοχής των εντόμων στα φωσφορικά. Για τον έλεγχο τρωκτικών όπως οι αρουραίοι, το φωσφίδιο ψευδάργυρου είναι πολύ αποτελεσματικό. Μερικά κοινά απολυμαντικά δημητριακών είναι τα Phosphine, Sulfuryl fluoride και Dichlorvos. Τα προϊόντα με τέτοιες δραστικές ενώσεις μπορούν να ελέγξουν τον πληθυσμό των παρασίτων (σε όλα τα στάδια ανάπτυξης) σε ήδη προσβεβλημένους κόκκους. Μερικά κοινά προστατευτικά σιτηρών είναι τα Pirimiphos-methyl, Fenitrothion, Chlorpyrifos-methyl, Methoprene και Deltamethrin (7).

Ανάλογα με το προϊόν που θα χρησιμοποιήσει ο αγρότης, θα πρέπει να ακολουθήσει τις οδηγίες της αντίστοιχης ετικέτας και φυσικά να συμβουλευτεί έναν γεωπόνο.

→ Τακτικοί έλεγχοι

Η εκτεταμένη αποθήκευση των συγκομισμένων σπόρων στο αγρόκτημα αυξάνει τον κίνδυνο απωλειών μετά τη συγκομιδή λόγω παθογόνων παραγόντων (μούχλα), τρωκτικών και εχθρών αποθηκευμένων προϊόντων, ακόμη και όταν έχουν ακολουθηθεί τα προηγούμενα βήματα. Όταν η θερμοκρασία στο εσωτερικό του σιλό είναι πάνω από 13-15,5 oC (55-60 oF), τότε ο έλεγχος πρέπει να γίνεται πιο συχνά (περίπου μία φορά την εβδομάδα), ενώ όταν η θερμοκρασία είναι κάτω από 13 oC (55 oF), ο έλεγχος μπορεί να εκτελείται μία φορά κάθε 2 εβδομάδες (9). Εκτός από τον οπτικό έλεγχο, ο γεωργός θα πρέπει να λαμβάνει αντιπροσωπευτικά δείγματα από τους σωρούς των σιτηρών και να τα εξετάζει για προσβολή από έντομα ή παρουσία εντόμων και μόλυνση από μύκητες. Λάβετε υπόψη ότι όταν η θερμοκρασία είναι χαμηλή, είναι προτιμότερο να παίρνετε δείγμα από το κέντρο των σωρών όπου είναι πιο πιθανό να βρεθεί κάποιο έντομο εκείνη τη στιγμή. Σε συνδυασμό με τη δειγματοληψία, ο αγρότης μπορεί να χρησιμοποιήσει παγίδες ανίχνευσης για να παρακολουθεί τα είδη και τον αριθμό των εχθρών των αποθηκευμένων προϊόντων.

Δοκιμές Ποιότητας

Προκειμένου να διευκολυνθεί η ποιοτική ταξινόμηση και να προσδιοριστεί η τελική χρήση των συγκομισμένων σιτηρών, είναι απαραίτητο να πραγματοποιούνται δοκιμές ποιότητας (5). Τέτοιες δοκιμές επικεντρώνονται στα ακόλουθα:

  • Περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη
  • Ποιότητα πρωτεΐνης
  • Εξωτερικά σώματα-Ακαθαρσίες
  • Σκληρότητα
  • Περιεκτικότητα σε υγρασία
  • Βάρος: Με τον προσδιορισμό του εκατόλιτρου βάρους των κόκκων, ένας μυλώνας μπορεί να προβλέψει την απόδοση αλευριού.

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η ποιότητα του κόκκου επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις συνθήκες χειρισμού και αποθήκευσης μετά τη συγκομιδή, καθώς και από τις πρακτικές διαχείρισης του χωραφιού καθ’ όλη την περίοδο καλλιέργειας του σιταριού. Για να ικανοποιήσει τα πρότυπα της αγοράς, ο γεωργός πρέπει να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα και να γνωρίζει τον αντίκτυπο κάθε ενέργειας στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των σιτηρών.

Πηγές

  1. https://www.canr.msu.edu/wheat/uploads/files/Wheat-101-report-2021-final%20-%20web.pdf
  2. https://extension.umn.edu/small-grains-harvest-and-storage/managing-wheat-harvest
  3. https://www.sepwa.org.au/phocadownload/projects/high_moisture/highmoisturebookfinal.pdf
  4. https://iiwbr.icar.gov.in/wp-content/uploads/2018/02/EB-52-Wheat-Cultivation-in-India-Pocket-Guide.pdf
  5. https://grdc.com.au/resources-and-publications/grownotes/crop-agronomy/northernwheatgrownotes/GrowNote-Wheat-North-12-Harvest.pdf
  6. https://extension.umn.edu/small-grains-harvest-and-storage/managing-wheat-harvest#how-to-identify-physiological-maturity-1406660
  7. https://grdc.com.au/resources-and-publications/grownotes/crop-agronomy/northernwheatgrownotes/GrowNote-Wheat-North-13-Storage.pdf
  8. https://extension.umn.edu/small-grains-harvest-and-storage/drying-wheat-and-barley#adding-heat-1407512
  9. https://site.extension.uga.edu/applingcrop/2019/08/protecting-stored-corn/
  10. https://ipm.missouri.edu/cropPest/2014/10/Insect-Management-Recommendations-for-On-Farm-Stored-Grain/

He, Z., Joshi, A. K., & Zhang, W. (2013). Climate vulnerabilities and wheat production.

Σιτάρι: Γενικές Πληροφορίες, Ιστορία, Θρεπτική αξία

Βασικές Αρχές για την Επιλογή της Καλύτερης Ποικιλίας Σιταριού

Προετοιμασία και Απαιτήσεις Εδάφους και Σποράς για την Καλλιέργεια Σιταριού

Απαιτήσεις και Μέθοδοι Άρδευσης στην Καλλιέργεια Σιταριού

Απαιτήσεις Λίπανσης στην Καλλιέργεια Σιταριού

Παράσιτα και Ασθένειες στην Καλλιέργεια Σιταριού

Απόδοση – Συγκομιδή – Αποθήκευση του Σιταριού

Διαχείριση Ζιζανίων στην Καλλιέργεια Σιταριού

Οι συνεργάτες μας

Ενώνουμε τις δυνάμεις μας με Μ.Κ.Ο., Πανεπιστήμια και άλλους οργανισμούς παγκοσμίως ώστε μαζί να μπορέσουμε να επιτύχουμε τους κοινούς μας στόχους για βιωσιμότητα και ευημερία των ανθρώπων.