Συλλογή βρόχινου νερού: τεχνικές και ωφέλη για τους αγρότες
Το άρθρο αυτό είναι επίσης διαθέσιμο στις ακόλουθες γλώσσες:
Το άρθρο αυτό είναι επίσης διαθέσιμο στις ακόλουθες γλώσσες:
English (Αγγλικα)
Η συλλογή βρόχινου νερού μπορεί να βοηθήσει τους αγρότες της Υποσαχάριας Αφρικής να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή
Πώς να συλλέγετε και να χρησιμοποιείτε το νερό της βροχής
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) περιγράφει τη συλλογή βρόχινου νερού για τη γεωργία ως την άμεση συλλογή, αποθήκευση και χρήση του βρόχινου νερού για χρήση στην παραγωγή τροφίμων. Η συλλογή αποσκοπεί στη διασφάλιση της βέλτιστης παρούσας και μελλοντικής χρήσης του βρόχινου νερού εκεί όπου αυτό (το νερό της βροχής) πέφτει, πριν φτάσει σε δευτερεύουσες υδάτινες οδούς, π.χ. λίμνες.
Από την εμπειρία μου, μεγαλώνοντας σε ένα μικρό αγρόκτημα στην αγροτική Κένυα, ένα πράγμα ήταν πάντα εγγυημένο: ο κύκλος των βροχοπτώσεων. Οι μεγάλες βροχές έρχονταν μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου και οι σύντομες βροχές από τον Αύγουστο έως τον Σεπτέμβριο ήταν σαν ρολόι (ξέραμε με σχετική ακρίβεια πότε θα συμβούν). Οι αγρότες ήξεραν πότε να καλλιεργήσουν τη γη και πότε να σπείρουν τους σπόρους τους, επειδή οι βροχές έρχονταν πάντα σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα. Όχι πια. Τα τελευταία χρόνια το κλίμα της περιοχής μας χαρακτηρίζεται από μεγάλες περιόδους μακράς ξηρασίας και από σύντομες, ακανόνιστες και έντονες βροχοπτώσεις που συχνά δημιουργούν πλημμύρες.
Η κλιματική αλλαγή μπορεί να κατηγορηθεί για τις ακανόνιστες βροχοπτώσεις που επηρεάζουν άμεσα τις γεωργικές δραστηριότητες και την παραγωγή τροφίμων σε ολόκληρη την υποσαχάρια Αφρική. Η έρευνα του FAO στην Καραϊβική δείχνει ότι η συλλογή βρόχινου νερού μπορεί να επεκτείνει τις περιόδους φύτευσης φτάνοντας τουλάχιστον τους δέκα μήνες του έτους, αν γίνει σωστά (FAO 2008).
Τρόποι συλλογής βρόχινου νερού:
Υπάρχουν διάφορες μορφές συστημάτων συλλογής βρόχινου νερού που είναι διαθέσιμες για εφαρμογή. Μπορούν να προσαρμοστούν ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες και τους διαθέσιμους πόρους:
- Συλλογή επιφανειακής απορροής: Η τεχνική αυτή συνίσταται στη μεταφορά του νερού της βροχής από τις στέγες και τις σκληρές επιφάνειες σε δεξαμενές αποθήκευσης. Αυτές οι εγκαταστάσεις συγκράτησης μπορεί να κυμαίνονται από απλές δεξαμενές μέχρι πιο περίπλοκα συστήματα, που διατηρούν το νερό που συλλέγεται για άρδευση ή για τα ζώα. Είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος συλλογής νερού σε μικρές και μεσαίου μεγέθους γεωργικές εκμεταλλεύσεις.
- Συλλογή βρόχινου νερού σε οροφές (κτηρίων): Η μέθοδος αυτή, εκμεταλλευόμενη τις στέγες, περιλαμβάνει την τοποθέτηση υδρορροών και αγωγών για την καθοδήγηση του βρόχινου νερού σε προεγκατεστημένες δεξαμενές. Είναι μια δημοφιλής τεχνική, ειδικά σε αστικές και περιαστικές περιοχές.
- Υπόγεια συλλογή βρόχινου νερού: Αυτή η προσέγγιση περιλαμβάνει την εντολή να διεισδύσει το νερό της βροχής στην επιφάνεια της γης. Κατά συνέπεια, επιτυγχάνεται η αναπλήρωση των προσβάσιμων υδροφόρων οριζόντων, προσφέροντας έτσι μια βιώσιμη πηγή νερού κατά τη διάρκεια της ξηρασίας.
- Φράγματα: Οι κατασκευές αυτές χρησιμοποιούνται για την ανάσχεση και τη συσσώρευση της επιφανειακής απορροής, επιτρέποντας στο νερό να διεισδύσει στο έδαφος και να εμπλουτίσει τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες. Η τεχνική αυτή είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε λοφώδες ή κεκλιμένο έδαφος.
Δυναμικό συλλογής νερού συλλογής νερού:
Το δυναμικό συλλογής νερού ενός αγροκτήματος είναι το μέρος του βρόχινου νερού που μπορεί να συλλεχθεί αποτελεσματικά στο αγρόκτημα σε σχέση με τη συνολική ποσότητα του βρόχινου νερού που δέχεται το αγρόκτημα για μια χρονική περίοδο, συχνά μια δεκαετία ή περισσότερο. Οι κυρίαρχοι παράγοντες που επηρεάζουν το δυναμικό συγκομιδής νερού μιας περιοχής είναι η βροχόπτωση και η φύση της λεκάνης απορροής.
Βροχόπτωση: Η ποσότητα και η συχνότητα των βροχοπτώσεων επηρεάζουν σημαντικά το δυναμικό συλλογής νερού μιας περιοχής. Οι χαμηλές και ακανόνιστες βροχοπτώσεις καθιστούν αναγκαία την ύπαρξη μεγάλων εγκαταστάσεων αποθήκευσης νερού για την κάλυψη των αναγκών κατά τις μακρές περιόδους ξηρασίας.
Φύση της λεκάνης απορροής: Τα χαρακτηριστικά της λεκάνης απορροής παρέχουν πληροφορίες για τον συντελεστή απορροής ομβρίων υδάτων. Ο συντελεστής απορροής είναι ο λόγος του νερού που απορρέει από μια επιφάνεια προς την ποσότητα του νερού που πέφτει στην επιφάνεια αυτή (Pacey, Arnold, and Cullis, Adrian 1989).
Η κατανόηση του δυναμικού συγκομιδής βρόχινου νερού μιας περιοχής ή ενός αγροκτήματος είναι ζωτικής σημασίας για τον προσδιορισμό της έναρξης ή μη ενός έργου συγκομιδής. Τα έργα συγκομιδής βρόχινου νερού μπορεί να απαιτούν μεγάλο αρχικό κεφάλαιο και ανθρώπινο δυναμικό (ή και τα δύο) για να ξεκινήσουν, και ως εκ τούτου, μια προσεκτική ανάλυση όλων των παραγόντων που τα επηρεάζουν είναι πέρα από ουσιαστική.
Πλεονεκτήματα και οφέλη της συλλογής βρόχινου νερού
Η συλλογή βρόχινου νερού προσφέρει πολλά οφέλη για την προσαρμογή στις νέες συνθήκες εκτεταμένης ξηρασίας στην υποσαχάρια Αφρική:
- Βιώσιμη πηγή νερού: Με τη συλλογή του βρόχινου νερού, οι κάτοικοι των περιοχών μπορούν να δημιουργήσουν μια αξιόπιστη πηγή νερού που δεν εξαρτάται από ασταθείς/επιρρεπείς πηγές επιφανειακών ή υπόγειων υδάτων.
- Μείωση του βαθμού διάβρωσης του εδάφους: Η συλλογή βρόχινου νερού μειώνει την επιφανειακή απορροή, ελαχιστοποιώντας τη διάβρωση του εδάφους και διατηρώντας τη γονιμότητα του εδάφους.
- Βελτίωση της απόδοσης των καλλιεργειών: Το συλλεγόμενο νερό της βροχής αξιοποιείται για την άρδευση σε περιόδους ξηρασίας, ενισχύοντας έτσι την παραγωγικότητα των καλλιεργειών και εγγυώμενη την επισιτιστική ασφάλεια.
- Αποδοτικότητα κόστους: Τα συστήματα συλλογής βρόχινου νερού είναι συχνά χαμηλού κόστους και απαιτούν ελάχιστη συντήρηση, καθιστώντας τα προσιτά σε αγροτικές κοινότητες και κοινότητες με περιορισμένους πόρους.
- Μειωμένη πίεση στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα: Η υπερεκμετάλλευση των υπόγειων υδάτινων πόρων είναι είναι συχνό πρόβλημα ιδιαίτερα διαδεδομένο στις άνυδρες περιοχές. Μια μέθοδος για τη βελτίωση της επιβάρυνσης που προκαλείται στους υδροφόρους ορίζοντες από την υπεράντληση είναι η συγκομιδή βρόχινου νερού. Μέσω αυτής της πρακτικής, αυτά τα υπόγεια αποθέματα νερού μπορούν να ανανεωθούν με φυσικό τρόπο.
Μειονεκτήματα της συλλογής βρόχινου νερού
- Εποχιακή διακύμανση: Αυτό έχει ως αποτέλεσμα διακυμάνσεις στη διαθεσιμότητα του συλλεγόμενου βρόχινου νερού καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο να επιστρέψει ο αγρότης στην ίδια την πρόκληση/πρόβλημα που προσπαθεί να μετριάσει.
- Υψηλό κόστος εγκατάστασης: Παρόλο που τα συστήματα συλλογής βρόχινου νερού εξοικονομούν χρήματα μακροπρόθεσμα, μπορεί να υπάρχουν προκαταρκτικά έξοδα για την τοποθέτηση δεξαμενών αποθήκευσης, υδρορροών βροχής και συστημάτων φιλτραρίσματος που μπορεί να είναι πολύ υψηλά για τους περισσότερους μικροκαλλιεργητές.
- Ποιότητα νερού: Χωρίς κατάλληλο φιλτράρισμα και επεξεργασία, το νερό της βροχής που συλλέγεται μπορεί να είναι ευαίσθητο στη μόλυνση, γεγονός που απαιτεί προσεκτική διαχείριση της ποιότητας του νερού.
- Εγκαταστάσεις αποθήκευσης: Οι αποθηκευτικοί χώροι μπορεί να είναι περιορισμένοι όσον αφορά τη χωρητικότητα, με αποτέλεσμα να παράγεται ενδεχομένως πλεόνασμα κατά τη διάρκεια πλημμυρικών βροχοπτώσεων.
Η συλλογή βρόχινου νερού είναι μια πρακτική και βιώσιμη λύση για την αντιμετώπιση της ανεπάρκειας νερού και την προσαρμογή στην ξηρασία στην υποσαχάρια Αφρική. Οι διάφορες διαδικασίες της έχουν την ευελιξία να προσαρμόζονται σε ποικίλες συνθήκες. Αν και τα συστήματα συλλογής βρόχινου νερού παρουσιάζουν ορισμένα προβλήματα, η βιωσιμότητα, η αποδοτικότητα και τα πλεονεκτήματα της ανθεκτικότητας στην ξηρασία τα καθιστούν απαραίτητο πόρο για τις κοινότητες που προσπαθούν να ευημερήσουν μπροστά στις κλιματικές διακυμάνσεις και την έλλειψη νερού. Συνδυάζοντας τη συλλογή του βρόχινου νερού με άλλες τεχνικές, όπως οι αποτελεσματικές μέθοδοι ψεκασμού και η συνετή χρήση της εδαφικής υγρασίας, η λύση αυτή μπορεί να προσφέρει τις βάσεις για μακροπρόθεσμη, βιώσιμη διαχείριση του νερού και γεωργική ανάπτυξη. Καθώς οι αγρότες στην υποσαχάρια Αφρική συνεχίζουν να παλεύουν με τις μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες, η συλλογή βρόχινου νερού μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διασφάλιση των υδάτινων πόρων και στην εξασφάλιση ενός καλύτερου μέλλοντος για τους κατοίκους της περιοχής.
Βιβλιογραφία
https://iwaponline.com/aqua/article/71/2/345/86677/Assessment-of-rainwater-harvesting-potential-of
