Πώς οι αστικές κάθετες φάρμες μπορούν να βοηθήσουν τις πόλεις να γίνουν διατροφικά αυτόνομες;

Είναι δυνατόν μεγάλα αστικά κέντρα να αυτοσυντηρούνται;

Σύμφωνα με τον FAO, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα κατοικούν στα κέντρα των πόλεων μέχρι το 2050 [1]. Μαζί με την πίεση της κλιματικής αλλαγής, το γεγονός αυτό εγείρει την ανάγκη να παράγονται περισσότερα τρόφιμα με βιώσιμο τρόπο και κοντά στις πόλεις. Κάθε χρόνο, το ποσοστό υπολειμμάτων των τροφίμων αυξάνεται και αυτό μπορεί να οφείλεται στον αριθμό των μιλίων (food miles) που πρέπει να διανύσει ένα συγκομισμένο τρόφιμο από το χωράφι μέχρι τον καταναλωτή. Οι αστικές κάθετες φάρμες μπορεί να είναι η λύση στο πρόβλημα. 

Υπάρχουν πολλοί τρόποι παραγωγής τροφίμων στις αστικές περιοχές για την κάλυψη των αναγκών των καταναλωτών. Πρώτον, οι πολίτες μπορούν να δημιουργήσουν αστικούς λαχανόκηπους, ατομικά ή ως κοινότητα (για κοινή εκμετάλλευση). Συγκεκριμένα, στους αστικούς λαχανόκηπους, ο κάθε πολίτης μπορεί να καλλιεργήσει τα τρόφιμά του με έναν πιο βιώσιμο και φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο, προσθέτοντας οργανικά λιπάσματα, όπως κομπόστ και κοπριά. Αυτό μπορεί να επηρεάσει θετικά το αστικό περιβάλλον και να μειώσει την ρύπανση στα μεγάλα αστικά κέντρα.

Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη γονιμότητα του εδάφους;

Από την άλλη πλευρά, τα εδάφη των πόλεων συχνά επηρεάζονται από αυξημένη αλατότητα, διάβρωση και ρύπανση από βαρέα μέταλλα, οπότε καθίσταται όλο και πιο επείγουσα η εύρεση πιο βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων καλλιέργειας. Η κάθετη γεωργία και γενικά η καλλιέργεια σε εσωτερικούς χώρους θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως ανερχόμενες εναλλακτικές λύσεις. Η κάθετη γεωργία, ειδικότερα, μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική λύση της συμβατικής καλλιέργειας προσφέροντας ανεξαρτησία της από τις μετεωρολογικές συνθήκες. Η κάθετη γεωργία μπορεί να αξιοποιήσει υδροπονικές ή αεροπονικές καλλιεργητικές τεχνικές (χωρίς χώμα) ή με κάθετα τοποθετημένες γλάστρες. Πολλές εταιρείες επενδύουν εκατομμύρια στην κάθετη γεωργία, καθώς έχουν ήδη εντοπίσει τα πλεονεκτήματά της μέσω δοκιμών. Ωστόσο, τα μειονεκτήματα αυτών των συστημάτων είναι η υψηλή αρχική επένδυση και η υψηλή κατανάλωση ενέργειας. Ωστόσο, δεν απαιτείται τεχνογνωσία για τη δημιουργία ενός απλού υδροπονικού συστήματος και κάθε πολίτης θα μπορούσε να καλλιεργήσει τα λαχανικά του χωρίς την ανάγκη ειδικών γεωπόνων και εξοπλισμού υψηλού κόστους σε αστικές κάθετες φάρμες.

Υπάρχει κάποιο πρακτικό παράδειγμα αστικής κάθετης γεωργίας;

Ως παράδειγμα για την αστική κάθετη γεωργία, μπορούμε να παρουσιάσουμε την εγκατάσταση κάθετης γεωργίας στο εσωτερικό ενός εστιατορίου στην καρδιά της Θεσσαλονίκης. Το εστιατόριο αυτό ακούει στο όνομα Maestranza και η κάθετη μονάδα του είναι προσβάσιμη στους επισκέπτες. Βασική ιδέα του εστιατορίου είναι η παραγωγή όσο το δυνατόν περισσότερων πρώτων υλών χωρίς την ανάγκη εξωτερικής προμήθειας. Όπως μπορείτε να δείτε στην εικόνα 1,2, τα ράφια συγκρατούν τα φυτά που είτε καλλιεργούνται σε γλάστρες είτε σε πλαστικούς δίσκους γεμάτους με διάλυμα θρεπτικών συστατικών. Στην εικόνα 3 μπορείτε να δείτε πώς αναπτύσσεται το ριζικό σύστημα κάτω από αυτό το διάλυμα. Πάνω από όλα τα φυτά, τοποθετούνται φώτα LED με συγκεκριμένα μήκη κύματος για να βοηθήσουν στην ανάπτυξη των φυτών. Επιπλέον, κάτω από κάθε ράφι, υπάρχουν παγίδες εντόμων και δεν εφαρμόζονται εντομοκτόνα ή μυκητοκτόνα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Επιπλέον, μια τυπική συνταγή λίπανσης χρησιμοποιείται μία φορά το μήνα, και εφαρμόζεται ένα ιδιαίτερα συμπυκνωμένο διάλυμα, το οποίο στη συνέχεια αραιώνεται ανάλογα με τις ανάγκες των φυτών.

Εικόνα 1. Εγκατάσταση κάθετη γεωργίας

Εικόνα 2. Ριζικό σύστημα 

Σε αυτό το σημείο, αξίζει να σημειωθεί ότι η δημιουργία ενός αστικού συστήματος κάθετης γεωργίας στο κέντρο της πόλης (όπως το παράδειγμα που αναφέρθηκε παραπάνω) μηδενίζει την απόσταση που πρέπει να ταξιδέψουν τα τρόφιμα  (food miles), μεγιστοποιεί τη φρεσκάδα των λαχανικών και στοχεύει σε έναν πιο βιώσιμο τρόπο παραγωγής τροφίμων. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι επισκέπτες μπορούν να δοκιμάσουν τα φρέσκα αυτά λαχανικά και να ενημερωθούν για τον τρόπο λειτουργίας του συστήματος αυτού από τους γεωπόνους-επιστημονικούς συνεργάτες του εστιατορίου, κ. Σίμο Νικόλαο και κ. Κουλαρμάνη Κωνσταντίνο.

Βιβλιογραφία

• United Nations, 2018. 68% of the world’s population is projected to live in urban areas by 2050, says UN | UN DESA | United Nations Department of Economic and Social Affairs.