Πώς να επιλέξετε την καλύτερη ποικιλία κερασιού

Η επιλογή μιας ποικιλίας μπορεί να είναι το κλειδί της επιτυχίας για έναν παραγωγό. Η επιλογή αυτή καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική όταν δημιουργούμε έναν οπωρώνα με πολυετή δέντρα, δεδομένου ότι αναμένουμε παραγωγή για πολλά χρόνια. Ως εκ τούτου, ένας καλλιεργητής κερασιών πρέπει να εξετάσει προσεκτικά τις επιλογές του και να λάβει αποφάσεις παίρνοντας υπόψη πολλούς παράγοντες. Συνιστάται ιδιαίτερα σε κάθε παραγωγό να συζητήσει με έναν εγκεκριμένο γεωπόνο της περιοχής του και με συναδέλφους του για να μάθει ποιες ποικιλίες κερασιάς είναι προσαρμοσμένες και χρησιμοποιούνται ευρέως στην περιοχή του. Εκτός από τους παράγοντες που παρατίθενται παρακάτω, θα επικεντρωθούμε στη σημασία των νάνων και ημί-νάνων ποικιλιών για τους σύγχρονους, εμπορικούς κερασώνες. 

Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την επιλογή ποικιλίας κερασιού για φύτευση

• Κλίμα και καιρικές συνθήκες – Τοπικές συνθήκες

Λάβετε υπόψη σας ότι οι κερασιές χρειάζονται ορισμένο αριθμό ωρών ψύχους (ώρες κατά τις οποίες η θερμοκρασία είναι κάτω από 7°C – cooling hours) κατά τη διάρκεια του χειμώνα για να διακοπεί ο λήθαργος και να προωθηθεί η ανθοφορία. Διαφορετικές ποικιλίες έχουν διαφορετικές απαιτήσεις σε ψύχος, οπότε είναι ζωτικής σημασίας η επιλογή μιας ποικιλίας που ταιριάζει με το τοπικό κλίμα. Για παράδειγμα, οι ποικιλίες ‘Minnie Royal’ και ‘Royal Lee’ είναι κατάλληλες για περιοχές με λίγες ώρες ψύχους (θερμότερες περιοχές), ενώ οι ποικιλίες ‘Lapins’ και ‘Bing’ είναι καταλληλότερες για περιοχές με περισσότερες ώρες ψύχους (ψυχρότερες περιοχές).

Οι παραγωγοί πρέπει να διασφαλίζουν ότι η επιλεγμένη ποικιλία και το υποκείμενο είναι προσαρμοσμένα στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ή τους περιορισμούς του εδάφους στους οπωρώνες τους. Εκτός από τον τύπο του εδάφους, το pH είναι ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. 

Ταυτόχρονα, ο παραγωγός θα πρέπει να λάβει υπόψη του την ανθεκτικότητα της ποικιλίας στο κρύο, ιδίως σε περιοχές με χαμηλότερες θερμοκρασίες και υψηλότερο κίνδυνο παγετού. Οι ποικιλίες που ανθίζουν πρώιμα μπορεί να είναι πιο ευάλωτες σε ζημιές από παγετό. Οι αγρότες σε περιοχές με όψιμους ανοιξιάτικους παγετούς θα πρέπει να επιλέγουν ποικιλίες με όψιμη ανθοφορία για να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο ζημιών στα άνθη. Επιπλέον, ορισμένες ποικιλίες είναι πιο ανθεκτικές στη ζέστη ή στο κρύο από άλλες. Για παράδειγμα, οι ποικιλίες ‘Stella’ και ‘Sweetheart’ είναι γνωστές για την αντοχή τους στο κρύο, ενώ η ποικιλία ‘Royal Rainier’ είναι πιο ανθεκτική στη ζέστη. 

• Απαιτήσεις επικονίασης 

Ορισμένες ποικιλίες κερασιάς είναι αυτογονιμοποιούμενες (π.χ. ‘Stella’, ‘Lapins’), δηλαδή δεν απαιτούν άλλη ποικιλία για γονιμοποίηση των ανθέων τους (και την παραγωγή φρούτων). Ωστόσο, οι περισσότερες ποικιλίες απαιτούν σταυρογονιμοποίηση από συμβατές ποικιλίες για να καρποφορήσουν και να επιτύχουν υψηλότερες αποδόσεις. Κατά την επιλογή της κύριας ποικιλίας σας, φροντίστε να επιλέξετε τουλάχιστον 2 (ή και 3) συμβατές ποικιλίες επικονιαστές που καλύπτουν όλη την περίοδο ανθοφορίας (της κύριας ποικιλίας σας) για να εξασφαλίσετε επιτυχή καρπόδεση και καλή παραγωγή. 

• Προτιμήσεις της αγοράς και παραγωγικότητα

Η ζήτηση της αγοράς συχνά υπαγορεύει τα προτιμώμενα χαρακτηριστικά των καρπών. Τα μεγαλύτερα, σκληρά κεράσια με ελκυστικό χρώμα και καλή γεύση έχουν συνήθως υψηλότερη αγοραστική αξία. Ποικιλίες όπως το «Bing» και το «Rainier» είναι δημοφιλείς στην αγορά νωπών φρούτων λόγω των επιθυμητών χαρακτηριστικών τους. Οι ποικιλίες κερασιού «φράουλα» (καρποί με ροζ χρώμα) γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς τα τελευταία χρόνια. Ταυτόχρονα, οι αγρότες γνωρίζουν ότι μπορούν να επιτύχουν υψηλότερες τιμές σε περιόδους με μικρότερη διαθεσιμότητα φρούτων στην αγορά (νωρίς ή αργά στην καλλιεργητική περίοδο). Για το λόγο αυτό, μπορεί να επιλεγούν ποικιλίες πρώιμης ή όψιμης ανάπτυξης. Τα τελευταία 10-20 χρόνια, με την άνοδο των νάνων και ημινάνων ποικιλιών και των συστημάτων φύτευσης υψηλής πυκνότητας, η μακροζωία του δέντρου μπορεί επίσης να είναι ένας επιπλέον παράγοντας που πρέπει να λάβει υπόψη του ο καλλιεργητής (δεδομένου ότι μπορεί να χρειαστεί επαναφύτευση σε μικρότερο χρονικό διάστημα). 

• Ανθεκτικότητα σε εχθρούς/ασθένειες και καταλληλότητα συστημάτων φύτευσης

Ο αγρότης πρέπει να γνωρίζει τους κοινούς εχθρούς και ασθένειες στην περιοχή του/της, οι οποίοι μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τα δέντρα και την παραγωγή. Η γνώση αυτή θα του/της δώσει τη δυνατότητα να επιλέξει ανθεκτικές ή ανεκτικές ποικιλίες και υποκείμενα. Επιπλέον, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, εάν ο παραγωγός θέλει να έχει οπωρώνα υψηλής πυκνότητας, πρέπει να επιλέξει τις κατάλληλες ποικιλίες και υποκείμενα για το σύστημα αυτό (νάνες και ημινάνες ποικιλίες έναντι παραδοσιακών ποικιλιών, που παρουσιάζονται παρακάτω). 

• Νάνες και ημινάνες ποικιλίες και υποκείμενα κερασιάς

Η καλλιέργεια κερασιών έχει εξελιχθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, με τους αγρότες να δείχνουν ολοένα και μεγαλύτερη προτίμηση στις νάνες και ημί-νάνες ποικιλίες.  Τα σύγχρονα συστήματα δενδροκαλλιέργειας υψηλότερων πυκνοτήτων, προσφέρουν αρκετά πλεονεκτήματα σε σχέση με τα παραδοσιακά, καθιστώντας τα μια όλο και πιο δημοφιλή επιλογή παγκοσμίως. Παρακάτω, θα επικεντρωθούμε στους λόγους πίσω από αυτή την τάση, στα πλεονεκτήματα αυτών των ποικιλιών, στα συστήματα διαμόρφωσης τους, στις αποστάσεις φύτευσης και στις πιο δημοφιλείς ποικιλίες και υποκείμενα που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως.

Γιατί οι σύγχρονοι αγρότες προτιμούν τις νάνες και ημί-νάνες ποικιλίες κερασιού;  

Τα πλεονεκτήματα των νάνων ποικιλιών κερασιού

Οι σύγχρονοι καλλιεργητές κερασιών συνήθως προτιμούν τις νάνες και ημί-νάνες ποικιλίες λόγω διαφόρων πλεονεκτημάτων:

1. Πρωιμότητα: Οι ποικιλίες αυτές τείνουν να εισέρχονται στη φάση αναπαραγωγής (καρποφορία) νωρίτερα από τις παραδοσιακές ποικιλίες, επιτρέποντας στους αγρότες να επιτύχουν ταχύτερη απόσβεση της επένδυσής τους.
2. Καλύτερη χρήση του διαθέσιμου χώρου: Το μικρότερο μέγεθος των νάνων και των ημί-νάνων δέντρων επιτρέπει την υιοθέτηση πυκνότερων φυτεύσεων, οδηγώντας σε αυξημένες αποδόσεις ανά εκτάριο ή στρέμμα. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για τη μεγιστοποίηση της παραγωγικότητας και της κερδοφορίας.
3. Ευκολότερη διαχείριση: Το περιορισμένο μέγεθος αυτών των δέντρων καθιστά τις εργασίες συντήρησης, όπως το κλάδεμα, τη συγκομιδή και τη φυτοπροστασία, ευκολότερες και αποτελεσματικότερες. Επιπλέον, στις νάνες και στις ημι-νάνες ποικιλίες εφαρμόζεται κλάδεμα διαμόρφωσης τύπου “κεντρικού άξονα” (central leader system) επιτρέποντας καλύτερη κάλυψη από τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα ή τα διαφυλλικά λιπάσματα. Το μικρότερο μέγεθος αυτών των δέντρων διευκολύνει τη συγκομιδή και οδηγεί σε καλύτερη παραγωγικότητα. Η πρόσβαση και η συλλογή των καρπών χωρίς την ανάγκη για σκάλες ή εξειδικευμένο εξοπλισμό απλοποιεί τις εργασίες και μειώνει το κόστος σε εργατικά. Ενδεικτικά, ένας εργάτης μπορεί να συγκομίσει περίπου 100-150 κιλά κεράσια μέσα σε 8 ώρες. Φυσικά, η συλλογή των καρπών πρέπει να γίνεται με προσοχή για να αποφεύγονται οι τραυματισμοί τους (που θα μπορούσαν να μειώσουν την εμπορική τους αξία και τη διάρκεια αποθήκευσης). Ταυτόχρονα, όπως αναλύουμε περαιτέρω στο άρθρο που είναι αφιερωμένο στη συγκομιδή των κερασιών, οι εργάτες πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί ώστε να μην σπάσουν ή να μην προκαλέσουν ζημιά στον καρποφόρο βλαστό. Το στέλεχος είναι απαραίτητο για την παραγωγή καρπών τα επόμενα έτη.
4. Βελτιωμένη προστασία οπωρώνων: Τα μικρότερα δέντρα προστατεύονται ευκολότερα από περιβαλλοντικούς κινδύνους όπως η βροχή, το χαλάζι και τα πουλιά. Οι καλλιεργητές μπορούν να τοποθετήσουν προστατευτικά δίχτυα ή καλύμματα πάνω από τον οπωρώνα (δεδομένου ότι τα δέντρα είναι κοντύτερα). 
5. Βελτιωμένη ποιότητα φρούτων: Τα συστήματα φύτευσης υψηλής πυκνότητας μπορούν να οδηγήσουν σε βελτιωμένη ποιότητα καρπών με την καλύτερη διαχείριση της κόμης και τη βελτιστοποιημένη έκθεση στο ηλιακό φως. 

Παρά τα πλεονεκτήματα αυτά, τα συστήματα υψηλής πυκνότητας ενέχουν κινδύνους, όπως μικρούς και κακής ποιότητας καρπούς, έλλειψη εισροών και άλλα εάν δεν γίνεται σωστή διαχείριση. Συνεπώς, η προσεκτική εξέταση των συνθηκών του τόπου και των δυνατοτήτων διαχείρισης είναι απαραίτητη πριν από την υιοθέτηση αυτού του συστήματος.

Οπωρώνες υψηλής πυκνότητας 

• Οπωρώνες υψηλής πυκνότητας: Ένα από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα συστήματα στους σύγχρονους εμπορικούς οπωρώνες κερασιάς. Συνήθως χρησιμοποιούνται νάνες ποικιλίες και φυτεύονται σε αποστάσεις 3 x 4 m ή 3,5 – 4,5 m, με αποτέλεσμα να χωράνε περίπου 84 δέντρα/στρέμμα. Αυτό επιτρέπει τη βέλτιστη έκθεση στο ηλιακό φως και τη διαχείριση της κόμης. 
• Παραδοσιακοί οπωρώνες: Έχουν λιγότερα από 74 δέντρα/στρέμμα, και φυτεύονται ημι-νάνες ποικιλίες. Οι συνήθεις αποστάσεις φύτευσης που χρησιμοποιούνται είναι 5 x 5 m και 5 x 6 m.
• Οπωρώνες εξαιρετικά υψηλής πυκνότητας: Διαθέτουν ακόμη πιο κοντινές αποστάσεις (1,8 x 3,5 m) με περισσότερα από 660 δέντρα ανά στρέμμα. Αυτό το σύστημα δεν χρησιμοποιείται ακόμη ευρέως λόγω των απαιτήσεών του.
• Παραδοσιακοί οπωρώνες: Οι κερασεώνες με μεγάλες κερασιές εξακολουθούν να είναι συνηθισμένοι, καθώς μπορεί να φυτεύτηκαν πριν από 20-30 χρόνια και παραμένουν παραγωγικοί (οπότε δεν έχουν αντικατασταθεί από νέα δέντρα-νάνες ποικιλίες). Σε τέτοιους οπωρώνες, οι αποστάσεις φύτευσης είναι μεγαλύτερες, συνήθως 8 x 8 μέτρα, 9 x 9 μέτρα, 7 x 10 μέτρα και 10 x 10 μέτρα ή και μεγαλύτερες.

Σε αυτά τα συστήματα υψηλότερης πυκνότητας όπου καλλιεργούνται νάνες και ημί-νάνες ποικιλίες, τα συνήθη κλαδέματα διαμόρφωσης είναι: του κεντρικού άξονα, μονόκλωνη κόμη, ο ισπανικός θάμνος (SB), ο οπωροφόρος φράχτης, οι φράκτες V/Y και το ελεύθερο θαμνώδες (KGB).

Διαφορές από τις παραδοσιακές ποικιλίες κερασιού

Οι παραδοσιακές ποκιλίες (αγριοκερασιές) είναι συνήθως μεγαλύτερες, απαιτούν περισσότερο χώρο γαι να αναπτυχθούν και χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να καρποφορήσουν σε σχέση με τις νάνες και τις ημί-νάνες ποικιλίες. Λόγω του μεγέθους τους, η διαχείρισή τους είναι γενικά πιο δύσκολη, απαιτώντας πιο εντατικές διαδικασίες κλαδέματος και συγκομιδής. Επιπλέον, οι παραδοσιακές ποικιλίες μπορεί να μην είναι τόσο προσαρμοσμένες στα σύγχρονα συστήματα οπωρώνων υψηλής πυκνότητας, περιορίζοντας τις δυνατότητές τους για μεγιστοποίηση της απόδοσης ανά επιφάνεια γης (εκτάριο ή στρέμμα).

Οι νάνες και οι ημί-νάνες ποικιλίες κερασιάς αρχίζουν συνήθως να παράγουν καρπούς μέσα σε 2-3 χρόνια και δίνουν μέγιστη απόδοση (εμπορική) μετά από 4- 5 χρόνια μετά τη φύτευση. Αυτές οι ποικιλίες μπορούν να δώσουν καλές αποδόσεις για 15-18 χρόνια ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, έως και 25 χρόνια. Η μέση παραγωγή ενός ημι-νάνου δέντρου 5 ετών μπορεί να είναι περίπου 20 κιλά ανά δέντρο (ανά έτος). Οι επαγγελματίες καλλιεργητές αρχίζουν να φυτεύουν τα νέα δέντρα 1-2 χρόνια πριν από την χρονιά  αντικατάστασης των παλαιότερων φυτών τους στις γραμμές μεταξύ των καλά αναπτυγμένων δέντρων. Με αυτόν τον τρόπο, θα λάβουν μια καλή παραγωγή γρήγορα, χωρίς να χάσουν χρόνια. Οι καρποί αυτοί διατίθενται στο εμπόριο για ωμή/φρέσκια κατανάλωση. Τα κεράσια για νωπή κατανάλωση πρέπει να είναι μεγαλύτερα από 24-26 cm. Όσο μεγαλύτερα είναι τα κεράσια, τόσο υψηλότερη είναι η εμπορική τους αξία. 

Από την άλλη, οι παραδοσιακές ποικιλίες είναι δέντρα πολύ μεγαλύτερου μεγέθους και αρχίζουν να παράγουν καρπούς 6-7 χρόνια μετά τη φύτευση και παραμένουν παραγωγικές για 40 έως 50 χρόνια, αλλά με μειωμένη απόδοση μετά από τα 30-40 έτη. Ανάλογα με την ποικιλία, τις καλλιεργητικές πρακτικές και την περιοχή, αυτά τα μεγάλα δέντρα μπορούν να δώσουν ακόμη και 500 κιλά ανά δέντρο (ανά έτος). Σήμερα, μεγάλο μέρος των καρπών αυτών των δέντρων χρησιμοποιείται για βιομηχανική χρήση και επεξεργασία (καρποί με μέγεθος περίπου 18-22 cm (ή μικρότερο), αλλά μπορούν επίσης να καταναλωθούν νωπά. 

Δημοφιλείς ποικιλίες και υποκείμενα κερασιάς

Νάνες και ημι-νάνες ποικιλίες

• Lapins: Γνωστή για την δυνατότητα αυτογονιμοποίησης της και την εξαιρετική ποιότητα των καρπών της.
• Stella: Άλλη μια αυτογονιμοποιούμενη ποικιλία, δημοφιλής για τους μεγάλους, γλυκούς καρπούς της.
• Υποκείμενα Gisela (Gisela 5, 6 και 12): Αυτά είναι από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα υποκείμενα νάνων ποικιλιών, γνωστά για την πρώιμη καρποφορία τους και την προσαρμοστικότητά τους σε διάφορες ποικιλίες κερασιάς.

Δημοφιλή υποκείμενα

• Σειρά Gisela (Gisela 5, 6, 12): Αυτά τα υποκείμενα που αναπτύχθηκαν στη Γερμανία και είναι γνωστά για το μέγεθος τους και την πρωιμότητα. Ωστόσο, απαιτούν εντατική διαχείριση για τη διατήρηση του μεγέθους και της απόδοσης των καρπών.
• Σειρά Krymsk (Krymsk 5 και 6): Αυτά τα υποκείμενα προσφέρουν χαρακτηριστικά ημι-νανισμού και είναι προσαρμοσμένα σε ένα ευρύ φάσμα εδαφών και κλιμάτων. Είναι ιδιαίτερα δημοφιλή σε περιοχές με ψυχρούς χειμώνες.
• MaxMa 14: Ημι-νάνο υποκείμενο κατάλληλο για πθκνές φυτεύσεις, γνωστό για την ανθεκτικότητά του σε ασβεστούχα εδάφη και την έλλειψη σιδήρου.
• Mahaleb και Mazzard: Αν και χρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά σήμερα, αυτά τα παραδοσιακά υποκείμενα εκτιμώνται για την προσαρμοστικότητά τους σε διάφορους τύπους και συνθήκες εδάφους.

Παραδοσιακά υποκείμενα

• Mahaleb (Prunus mahaleb): Γνωστό για την ανοχή του στην ξηρασία και χρησιμοποιείται για παραδοσιακές ποικιλίες κερασιάς.
• Mazzard (Prunus avium): Προσφέρει καλή συμβατότητα με ένα ευρύ φάσμα ποικιλιών κερασιάς και είναι ανθεκτικό στο κρύο.

Δημοφιλείς ποικιλίες κερασιών παγκοσμίως

Η καλλιέργεια της κερασιάς ποικίλλει ανά χώρα ή ακόμη και ανά περιοχή, με ορισμένες ποικιλίες και υποκείμενα που προτιμώνται για την προσαρμοστικότητά τους στις τοπικές συνθήκες. 

• Ευρώπη: Οι δημοφιλείς ποικιλίες περιλαμβάνουν τις ‘Ferrovia’, ‘Regina’ και ‘Grace Star’. Συνήθως χρησιμοποιούνται υποκείμενα όπως τα Gisela 5 και MaxMa 14.
• Βόρεια Αμερική: Προτιμώνται ποικιλίες όπως οι ‘Bing’, ‘Rainier’ και ‘Lapins’, συχνά εμβολιασμένες σε υποκείμενα Gisela ή Krymsk.
• Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία: Οι ποικιλίες ‘Stella’ και ‘Sweetheart’ είναι κοινές, ενώ τα συστήματα κλαδέματος διαμόρφωσης οπωροφόρου φράκτη Tatura και τα υποκείμενα Krymsk είναι ευρέως διαδεδομένα.

Υπάρχουν πολλές ακόμη ποικιλίες κερασιάς στην αγορά για να διαλέξετε. Να είστε προσεκτικοί, να κάνετε τη δική σας έρευνα και να συμβουλευτείτε έναν πιστοποιημένο τοπικό γεωπόνο πριν επιλέξετε μια ποικιλία και φυτέψετε τις κερασιές σας. Καθώς η έρευνα και τα προγράμματα βελτίωσης φυτών συνεχίζουν να εξελίσσονται, οι επιλογές για τους καλλιεργητές κερασιών είναι πιθανό να διευρυνθούν, προσφέροντας ακόμη περισσότερες ευκαιρίες για καινοτομία σε αυτόν τον δυναμικό κλάδο.

Βιβλιογραφία

https://www.cabidigitallibrary.org/doi/book/10.1079/9781786398284.0000

https://ipmdata.ipmcenters.org/documents/cropprofiles/WAcherries-sweet.pdf

https://njaes.rutgers.edu/pubs/commercial-tree-fruit-guide/08-Cherries.pdf

https://www.govinfo.gov/content/pkg/GOVPUB-A-PURL-gpo25996/pdf/GOVPUB-A-PURL-gpo25996.pdf

https://www.cherrygrowers.org.au/assets/australian_cherry_production_guide.pdf

https://appliedecon.oregonstate.edu/sites/agscid7/files/oaeb/pdf/aeb0070.pdf

https://journals.ashs.org/hortsci/view/journals/hortsci/50/1/article-p59.xml

Διαβάστε επίσης:

Κεράσια: Πληροφορίες, Διατροφική Αξία & Οφέλη για την Υγεία

Πληροφορίες για την Κερασιά

10 Ενδιαφέρουσες Πληροφορίες για τα Κεράσια που πιθανόν δεν γνωρίζετε

Επαγγελματική Καλλιέργεια Κερασιάς

Απαιτήσεις Εδάφους, Προετοιμασία Εδάφους και Φύτευση Κερασιών

Απαιτήσεις Άρδευσης στην Καλλιέργεια Κερασιάς

Πολλαπλασιασμός και Επικονίαση των Δέντρων Κερασιάς

Κλάδεμα διαμόρφωσης, Κλάδεμα καρποφορίας και Αραίωμα στην Καλλιέργεια Κερασιάς

Λίπανση στην Καλλιέργεια Κερασιάς

Παράσιτα και Ασθένειες στην Καλλιέργεια Κερασιάς

Συγκομιδή και Απόδοση στην Καλλιέργεια Κερασιάς